İl Sağlık Müdürü Uzm. Dr. Erol Karaca ve İl Tarım ve Orman Müdürü Metin Öztürk, Yaz mevsiminin gelmesi ve sıcaklığın artmasıyla birlikte gıda zehirlenmelerine yönelik toplumsal farkındalığı artırmak adına birlikte bir bilgi notu paylaştılar.
Bilgi notunda; "İlimizde özellikle yaz aylarında hava sıcaklıklarının artmasıyla birlikte gıda kaynaklı salgın veya vaka olayları (gıda zehirlenmeleri) yaşanma olasılığı artmaktadır. Bu durum, kamu sağlığı ve tüketicilerin gıda güvenliği açısından ciddi önem taşımaktadır. Artan sıcaklıklar, mikroorganizmaların çoğalması için uygun ortam yaratmakta ve bu da önemli bir halk sağlığı sorununa yol açmaktadır. Ayrıca kimyasal kirlilik de gıda kaynaklı hastalıklara neden olabilir. Mikroorganizma türü, maruz kalma miktarı, bireyin yaşı ve genel sağlık durumu zehirlenmenin meydana gelmesini etkileyebilir. Özellikle bebekler, küçük çocuklar, 65 yaş üstü bireyler, gebeler, şeker hastaları, karaciğer hastaları, AIDS hastaları ve kanser tedavisi görenler bağışıklık sistemlerinin zayıf olması nedeniyle zehirlenme açısından risk grubunda yer almaktadır.
Gıda Zehirlenmesi Belirtileri
Kontamine gıdanın tüketilmesinden sonra en yaygın belirtiler bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishaldir. Şiddetli ishal zaman zaman kanlı olabilir. Ayrıca baş ağrısı, halsizlik, ateş, üşüme, titreme, ağız kuruluğu ve idrara az çıkma veya hiç çıkmama gibi belirtiler de görülebilir. Belirtiler bazı zehirlenmelerde bir saat içinde ortaya çıkabilirken, çoğunlukla 12-48 saat içinde görülür ve nadiren bir haftayı bulabilir. Zehirlenme etkileri genellikle 1-3 gün sürer, ancak bazı durumlarda bir haftaya kadar devam edebilir. Çoğu insan bir hafta içinde tamamen iyileşir.
Gıda Zehirlenmelerinden Korunma Yöntemleri
Dünya Sağlık Örgütü'nün önerileri doğrultusunda sağlıklı gıda tüketimi için dikkat edilmesi gereken beş anahtar nokta şunlardır:
Temizlik
Gıdalar hazırlanırken eller sık sık yıkanmalı ve tuvaletten sonra mutlaka sabunla yıkanmalıdır.
Mutfak temizliğine özen gösterilmeli; gıda hazırlamada kullanılan yüzeyler ve aletler yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir.
Çiğ et, tavuk ve balık doğramada kullanılan bıçak ve kesme tahtası her kullanımdan sonra yıkanmalıdır.
Mutfaklar sinek, böcek ve diğer hayvanlara karşı korunmalıdır.
Pişmiş Gıdalar ile Çiğ Gıdaların Ayrılması
Taze et, kanatlı et ve deniz ürünleri diğer gıdalardan ayrılmalıdır.
Çiğ gıdaların hazırlanmasında kullanılan bıçak ve kesme tahtaları ayrı olmalıdır.
Hazırlanmış gıdalar ile çiğ gıdalar kapalı kaplarda saklanmalıdır.
Uygun Yöntemlerle Hazırlama ve Pişirme
Et, süt ve yumurta gibi riskli gıdalar buzdolabının dışında 2 saatten uzun süre bekletilmemelidir.
Et, kanatlı eti, yumurta ve deniz ürünleri tam ve uygun sıcaklıklarda pişirilmelidir.
Gıdalara uygulanan ısıl işlemlerde gıdanın merkez sıcaklığı en az 72°C’ye ulaşmalıdır.
Pişmiş gıdalar yeniden ısıtılırken tüketilecek miktar kadarı alınmalıdır.
Gıdaların Güvenli Sıcaklıklarda Saklanması
Pişmiş gıdalar 2 saatten fazla oda sıcaklığında bırakılmamalı, tezgah veya ocak üzerinde bekletilmemelidir.
Servis sırasında pişmiş gıdalar 60°C’nin üzerinde ısıtılmalıdır.
Piştikten sonra 2 saat içinde tüketilecek sıcak yemekleri sıcak (65ºC ve üzeri), soğuk yemekleri soğuk (5˚C ve altında) muhafaza edilmelidir.
Donmuş ürünler oda sıcaklığında çözdürülmemeli, buzdolabında bekletilmelidir.
Donmuş gıdalar (özellikle et, tavuk, balık) çözündükten sonra tekrar dondurulmamalıdır.
Hammadde Kullanımı
Gıdaların hazırlanmasında insan tüketimine uygun sular kullanılmalıdır.
Taze ve sağlıklı gıda seçilmelidir.
Güvenli hale getirilmiş gıdalar (örneğin pastörize süt) tercih edilmelidir.
Çiğ tüketilecek meyve ve sebzeler iyice yıkanmalıdır.
Son Tüketim Tarihi geçen gıdalar kesinlikle tüketilmemelidir.
Toplu Tüketim Yerlerindeki Önlemler
Toplu etkinliklerde gıdaların büyük gruplarca tüketildiği durumlarda, gıda hammaddelerinin temininden tüketime kadar olan süreçte profesyonel olmayan kişilerin çalışması risk oluşturmaktadır. Gıda hazırlama ve satışında çalışan gıda elleyicilerinin hijyen eğitimlerinin tam olması, uygun aralıklarla portör muayenelerinin yapılması ve gıda hazırlayıcılarının hasta ise çalıştırılmaması gerekmektedir.
5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında, kamu sağlığının korunması ve tüketicilerin gıda güvenliğini sağlamak adına yemek hizmeti veren işletmelerin İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından kayıt altına alınması zorunludur. Tüm gıda işletmeleri genel ve özel hijyen esaslarına uymak zorundadır. Ayrıca Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Toplu Tüketim Yerleri İçin Hijyen Esasları ve İyi Uygulama Kılavuzu”ndan yararlanabilirler.
Toplu gıda tüketiminin olduğu yerlerde, geniş çaplı halk sağlığı riski oluşturabilen gıda kaynaklı salgınlarda etkilenen kişi sayısındaki artışı engellemek ve hızlı tedbirler almak amacıyla İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından denetimler sıklaştırılmaktadır. Üretilen ürünler ve/veya hammaddeler ile yardımcı maddelerin mevzuata uygunluğunun kontrolü, işletmedeki alet, ekipman, yüzey, duvar, hava, gıdalarla temas eden personelin temizliği ve hijyeni denetlenmektedir.
Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün “Gıda Kaynaklı Hastalıklara İlişkin Resmi Kontrol Prosedürü” kapsamında, gıda kaynaklı vaka ya da salgın durumlarında İl Sağlık Müdürlüğü ile koordineli çalışmalar yürütülmektedir. Vatandaşlarımız karşılaştıkları sorunları bizzat başvurarak veya Alo 174 Gıda Hattı’nı arayarak bildirebilirler." ifadeleri kullanıldı.
