Birbirine sınır yapıda olan, aynı ya da farklı tipte imalatları birbirinden ayırmak için bırakılmış olan boşluklara denilmektedir. Boşluk bırakma işlemleri birçok farklı yapıda ve yer de kullanılmaktadır. Aynı tip olarak bakıldığında, beton dökümleri, temel döşemeler ve blok şekilde dökülen istinat duvarlarında dilatasyon kullanılır. Farklı tip yapılarda ise seramik yapılardan alçıpan yapı malzemesine geçişlerde dilatasyon derzi bırakılabilmektedir. Dilatasyon sistemsel olarak mimari projenin içerisinde en başından beri dâhil edilmesi gereken bir inşaat terimi olarak yer almaktadır.
Yüksek katlı yapılarda ve oturma alanı olarak geniş yapılar tasarlanması sırasında yapının oturmuş olduğu zeminde yer alan farklılık ve sıcaklık gibi değişimlerden meydana gelecek olan genleşme ve kısalma işlemlerini engellemek amacıyla bırakılan boşluklardır. Bu boşlukların olmaması halinde yapının korunması ve güvenliği sağlanamamaktadır. Ufak bir işlem olarak görülse de aslında dilatasyon nedir sorusunun yanıtı oldukça büyüktür. Yapılarda kullanılmakta olan her malzemenin ısı değişimleri farklıdır. Bu ısı değişimlerine göre genleşme ve büzüşme kapasitelerine sahiptirler. Betonarme yapılarda yaz ve kış ayları içerisindeki sıcaklık ve ısı değişimi, gece ve gündüz arasındaki sıcaklık ve ısı değişimi farklılıklarından dolayı gençleşme ve kısalma eğilimi olur.
Mühendislik çalışmalarında dilatasyon nedir sorusu oldukça önemlidir. Bir yapıyı tamamlamak ve yapının doğru bir işlevde olması için gerekli bir işlem olan dilatasyon, fizibilite ve alt yapı çalışmalarında da kendini göstermektedir. Proje yapımı sırasında tüm bu işlemler için ilk olarak hesaplamalar yapılmakta ve ona göre proje devam ettirilmektedir. Çelik yapılarda yer alan ve içerisinde metal bulunan yük yapılardaki genleşme ve kısalma gibi olayların doğru bir şekilde ölçülmesi ve proje de belirtilmesi gerekmektedir. Yapı teknikleri ve mimari açıdan proje bazında dilatasyon işleminde birlikte çalışılmalı ve yapının etkili bir şekilde yapılması sağlanmalıdır.
