Gelişen teknolojiyle birlikte bir çok meslek grubu tarihe karışırken, bir zamanların gözde mesleği olan kalaycılık da yok olma noktasına geldi. Kalaycılığın babadan oğula geçen en eski mesleklerden biri olduğunu söyleyen Mustafa Mancar, artık köylerden gelen bakır kaplar ile para kazanmaya çalıştıklarını belirterek, Bakır kaplar artık yerini teflon ve çelik kaplara bıraktı. Bizlere iş kalmadı diye konuştu.
Basmacı, Celep, Nalbur, Nalbant, Hallaç, Mestçi, Sayıcı, Rençber, Sepetçi, Fesçi, Zerzevatçı, Çömlekçi, Değirmenci, Kolancı, Urgancı, Bacacı, Bileyci, Semerci, Kalaycı gibi günümüz gençlerinin adını sanını bilmediği yüzlerce meslek, zanaat bugün unutulmaya, kaybolmaya başladı.
Yaşadığımız çağda nereden nereye geldiğimizi, yeni nesillerin geçmişini daha iyi anlamaları açısından ilginç bulduğumuz, artık evlerimizde antika olarak sakladığımız, kullanılmayan eşyaları üreten mesleklerin artık yapılmadığını görüyoruz.Günümüzde bu meslekler birkaç kişi sayesinde devam etmektedir. Babalarımız işçi, çiftçi, mühendis, doktor, avukat, eczacı, savcı veya öğretmen olabilir; ama dedelerimizi veya büyük dedelerimizi araştırırsak bu büyüklerimizden en azından birkaçının zanaatkâr olduğunu göreceğiz. Belki demirci, belki kalaycı, belki marangoz, belki nalbant, belki de çarıkçı
İşte bu meslekler, büyüklerimizden dinlediğimiz birer hatıra olarak kalmaya, bir bir yok olmaya devam edecek
Akhisarda Kalaycılık yaparak geçimini sağlayan, çocuklarını büyüten ve ev bark sahibi yapan 45 yıllık kalaycı ustası Mustafa Mancar, kalaycılık mesleğinin tarihe karıştığını Bu iş bitti, bitti artık, kalaycılık tamamıyla bitti
! sözleriyle onaylayarak, duyduğu üzüntüyü anlattı. Kalaycılık nasıl bir meslektir?
MUSTAFA MANCAR: Kalaycılık, tamamen el beceri ve zamanlamayla ilgili aşırı dikkat isteyen bir meslektir. Dikkatsizlik, aşırı sıcaklık, kalaylanacak kabın yanmasına, delinmesine sebep olabileceğinden zor bir zanaattır. Kalaycılık kapların cilasıdır. Malzememiz Kalay, Nişadır ve Pamuktur. Kapları siler, ısıtır, ateşe koyardık. Sonra kalaylardık. Çok temiz kaplar gelirdi. Pırıl pırıl silinen kapları hiç silmeden kalaylardık.
Mesleği kimden öğrendiniz?
MUSTAFA MANCAR: Ben bu mesleği ağabeyim İsmail Mancarın yanında 15 yaşında öğrendim. Fakat benden öğrenen olmadığı için çırağım olmadı.
Bakırın revaçta olduğu dönemde günde ne kadar kap-kacak kalaylardınız?
MUSTAFA MANCAR: Günde aşağı yukarı 50 ile 100 civarında kap kalaylardık. Şehir merkezinde yaptığımız işin yanı sıra köylere giderdik. Köylerde biriken ve kalaylanacak kapları kalaylar para kazanırdık. Kapların kalayı bir yıl kadar giderdi. Tencerelerin kalayı 6 ile 7 ay giderdi. Yağ tavaları 4 ve beş ay dayanırdı. Yemek kapları, sahan, süzgeç, tepsi 2 yıl kadar giderdi. Şire kazanları 4 ve 5 yıl dayanırdı. Çünkü bu kazanlar yılda 20 gün kadar kullanılırdı. Bu meslek yeni sanayi ürünleri yeni kaplar, kaşıklar çıkınca bakıra rağbet azaldı. Bakır kaplar alıcısına satıldı.
Emeğin yüksek olduğu, gelirin az olduğu bir meslek olması onun yok oluş sürecinde çok etkili olmuş mudur?
MUSTAFA MANCAR: Teknolojinin getirdiği yeniliklerle birçok meslek dalı teknolojiye yenilmiş, kazanç kapısı olmaktan çıkmıştır. Kültürümüze, biten meslek dalları olarak geçmiştir. Biten mesleklerde özellikle dikkatimizi çeken el becerilerine dayalı meslekler olmalarıdır. Her şeyin makineleşmesi, seri ve ucuz üretimi sağlamış, bu da kalaycılık gibi ata yadigârı birçok meslek için bir tehdit olmuştur. Kalaycı ustalarının yetiştirdikleri çırakların yeni çıraklar yetiştirmemesi ile kalaycılık artık ölmeye mahkûm olmuştur.
Bitmekte olan bu meslekle birlikte bazı sanatlar hayatın köşelerine itildi. Bakır sinilerde pişen yemeğin tadı ile bakır sürahide yapılan ayranın tadını bilenler yaşadıkça, kalaycılığın ölmemesini umut ediyoruz.
Şu an yanında çalışan çırak veya kalfan var mıdır?
MUSTAFA MANCAR: Artık çırak ve kalfa kalmadı. Birçok esnaf tek başına çalışıyor. Zaten iş olmadığı için çoğu zaman akşama kadar boş oturuyoruz. Geleceği olmayan bir işe kim çocuğunu verebilir ki? Biz dahi çocuklarımızı bu işten uzaklaştırdık.
Yani artık yeni bir kalaycı nesli olmayacak diyorsun
MUSTAFA MANCAR: Evet olmayacak. Dediğim gibi Akhisarda kalaycı kalmadı. Sadece bizde değil sanırım başka yerlerde de durum aynı.
Yaptığınız işle ailenizin geçimini sağlayabiliyor musunuz?
MUSTAFA MANCAR: Gerçekten çok zor sağlıyoruz. Özellikle iki-üç yıldan bu yana daha da zorlaştı. Mesela Bağ-kurumu ödeyemiyorum, vergimi zor ödeyebiliyorum
